Anne Sütü ve İhlas

İhlas, sözlükte “arınmak, saflaşmak, kurtulmak” mânasındaki hulûs/halâs kökünden türetilmiş olup “bir şeyi, içine karışmış ve değerini düşürmüş olan başka şeylerden temizleyip arındırmak, saflaştırmak” anlamına gelmektedir. Terim olarak ise “ibadet ve iyilikleri riyadan ve çıkar kaygılarından arındırıp sadece Allah için yapmak” demektir.[1]

Manevi hizmetlerde ihlasın önemini sık sık vurgulayan ve ihlas risalesinin en az on beş günde bir okunmasını tavsiye eden Said Nursi (k.s.) Hazretleri bu terimi şu şekilde tarif etmektedir:

“Bu dünyada, hususan uhrevî [ahiretle alakalı] hizmetlerde en mühim bir esas en büyük bir kuvvet en makbul bir şefaatçi en metin bir nokta-i istinad [dayanak noktası] en kısa bir tarîk-ı hakikat [hakikat yolu] en makbul bir dua-yı manevî [manevi dua] en kerametli bir vesile-i makasıd [maksatlara ulaşma vesilesi] en yüksek bir haslet [huy] en safi bir ubudiyet [kulluk] ihlastır.”[2]

Nahl suresinde sütten bir nimet olarak bahsedilirken ihlas kelimesi ile aynı kökten türetilen halis kelimesi saf, temiz manasında sütün bir vasfı olarak kullanılmıştır:

وَاِنَّ لَكُمْ فِي الْاَنْعَامِ لَعِبْرَةًۜ نُسْق۪يكُمْ مِمَّا ف۪ي بُطُونِه۪ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا سَٓائِغًا لِلشَّارِب۪ينَ

Meali: “Doğrusu sağmal hayvanlarda da size deliller vardır: Zira size onların karınlarındaki işkembe ile kan arasından, halis bir süt içiriyoruz ki içenlerin boğazından âfiyetle geçer.” (Nahl, 66).

Resûl-i Ekrem’in (s.a.v.) Miraç gecesinde Mescid-i Aksâ’da iki rekât namaz kılıp dışarı çıktığında Cebrâil’in (a.s.) biri süt, diğeri şarap dolu iki kap getirdiği, Resûlullah’ın (a.s.m.) süt dolu kabı seçince Cebrâil’in (a.s.) kendisine “fıtratı seçtin” dediği rivayet edilmektedir.[3]

Bu hadisi şerifte süt ile aslı itibariyle tertemiz olan fıtrat arasında bir ilişki kurulmuştur. Yukarıdaki ayetle birlikte düşünüldüğünde görüntüsü açısından bembeyaz olan sütün temizliğinin, fıtratı, ihlası çağrıştırdığı düşünülebilir. Bahsi geçen ayet-i kerimede ise sütün işkembe ile kan arasından adeta süzülerek saf bir hale getirildiği ifade edilmektedir. İnsan da aslı itibariyle hem hayra hem şerre meyli olan bir yapıda yaratılmış olmakla birlikte ihlas sırrı ile hareket ettiğinde -Allah’ın izniyle- tertemiz düşünceler, davranışlar, sözler ve fiiller ortaya koyabilir.

Günümüzde süt ve sütten elde edilen gıdalar mühim bir beslenme kaynağı teşkil etmektedir. Süt, üç temel gıda unsuru olan karbonhidrat, protein ve yağın temininde mühim bir gıda çeşittir. Bu özellik hayvansal süt için de anne sütü için de geçerlidir. Bununla birlikte çok hızlı bir büyüme çağında olan bebekler için anne sütünün hayvansal sütlere göre çok daha üstün özellikleri vardır. Anneleri benzer gıdalarla beslenmeye devam ettikleri halde anne sütü bebeğin o günkü ihtiyaçlarına tam uygun olarak özel bir terkipte yaratılır. Bunun yanında genel olarak anne sütü hayvanlardan elde edilen süte göre şu özellikleri bakımından üstündür:

Protein oranı açısından daha yeterlidir.
Bebeğin daha kolay sindirebileceği proteinleri içerir.
Bebek için gerekli olan yağ asitlerini içerir.
Yağların sindirimi için yardımcı olan lipaz enzimini içerir.
Günlük su ihtiyacı açısından daha yeterlidir.
Enfeksiyonlardan koruyucu maddeler barındırır.
Bebeğin bağırsaklarına yerleşecek yararlı flora bakterileri bakımından daha sağlıklıdır.
Anne sütüyle annenin genetik yapısı bebeğe aktarılır

Bunlar ve belki bilemediğimiz daha birçok maddi üstünlükleri yanında annenin bebeğini emzirerek süt vermesi sırasındaki yakınlıkları, aralarında kuvvetli bir bağ oluşturur. Emzirme fiili sırasında ilahi şefkatin bir aynası hükmüne geçen anneden bebeğin üzerine adeta rahmet şuaları yağmaktadır.

Yakın bir zamana dek anne sütünün önemi tıp camiası tarafından yeterince anlaşılamamış ve onun bebeklere ancak kısa süreli olarak verilmesi tavsiye edilegelmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda ise anne sütünün faydaları daha iyi anlaşılmış ve annelerin bebeklerini bir engel yoksa iki yıl süresince emzirmeleri önerilir hale gelmiştir. Bu tavsiye ise Kur’an-ı Kerim’deki “Anneler, çocuklarını iki tam yıl emzirsinler. Bu, emzirmeyi mükemmel şekliyle uygulamak isteyenler içindir.”[4] mealindeki tavsiye ile bire bir örtüşmektedir.

Annelerin bebeklerine karşı beklentisizlikleri de ihlas kavramıyla alakalıdır. Anneler yavrularını emzirirken, onların bakımı görümü ile ilgilenirken bu fedakârlıkları, bir menfaat beklentisi ile yapmazlar. Rabb’imizin onların kalbine yerleştirdiği muhabbet ve merhamet vesilesi ile o bebeklerin etrafında adeta pervane olurlar. Bu fıtri vazifenin, o evlatları Rabb’imizin aciz ve muhtaç bir emaneti olarak görme bilinci ile yerine getirilmesi de o çocukların terbiyesi adına bir fiili dua hükmüne geçer.

Risale-i Nur’un dört esasının acz, fakr, şefkat ve tefekkür olduğunu belirten Said Nursi (k.s.) Hazretleri bu hususta hanımlar rehberinde şu ifadelere yer vermektedir:

“Ben bu seksen sene ömrümde, seksen bin zatlardan ders aldığım halde, kasem ediyorum ki, en esaslı ve sarsılmaz ve her vakit bana dersini tazeler gibi, merhum validemden aldığım telkinat [telkinler] ve mânevî derslerdir ki, o dersler fıtratımda, adeta maddî vücudumda çekirdekler hükmünde yerleşmiş. Sair [diğer] derslerimin o çekirdekler üzerine bina edildiğini aynen görüyorum. Demek, bir yaşımdaki fıtratıma ve ruhuma merhum validemin ders ve telkinatını, şimdi bu seksen yaşımdaki gördüğüm büyük hakikatler içinde birer çekirdek-i esasiye [esas çekirdek] müşahede ediyorum.

Ezcümle: Meslek ve meşrebimin dört esasından en mühimi olan şefkat etmek ve Risale-i Nur’un da en büyük hakikati olan acımak ve merhamet etmeyi, o validemin şefkatli fiil ve halinden ve o mânevî derslerinden aldığımı yakînen görüyorum.”

Gerçekten de insan ömrü boyunca birçok kimseden dersler almaktadır. Bu kimseler arasında annenin söz, tavır ve davranışları ile verdiği eğitim oldukça etkili ve kalıcıdır.

Bebeklerin halis anne sütü ile beslenmelerinin yanında annelerinin onları ihlasla terbiye etmelerinin, o çocukların gönüllerinde birer şefkat çekirdeği hükmüne geçmesini ve o çocukların, insanlığın manevi dirilişi için yüksek himmete sahip bir nesil haline gelmesini Rabb’imizden niyaz ederiz.