Diğergâmlık ve Başkalarını Düşünmek

Diğergâmlık.. Başkalarının yarar ve menfaatini kendisinden öne alma, başkalarını düşünme, onları kendisine tercih etme fazileti.. Diğerleri için çabalama, gayret gösterme, kendisini ikinci, üçüncü plana atma, hatta başkaları için gerekirse ihmal etme hâsiyeti..

Bu duygu hem dinimizde, hem örfümüzde yerleşmiş, Anadolu ve İslam kültürümüzün önemli bir fazileti olarak ortaya çıkmış. Tarihimiz bu yüce hasletin binlerle örnekleriyle dolu.. Tabi ki bu güzel fazilete yapılan vurgu sadece bizim dinimiz ve örfümüz ile sınırlı değil. Diğergâmlık diğer pek çok dinde ve örfte de övülen yüce bir fazilet.. ve pek çok milletin tarihi, iftihar tablolarına geçmiş diğergâm kahramanların hikayeleriyle dolu..

Ancak günümüzün kapitalist, sömürücü ve menfaatçi sistemlerinin etkisinde kalan pek çok insan için bu yüce fazilet artık çok geçer bir akçe değil.. hatta günümüzde çoğu insanın bu duygu sahiplerine budala veya enayi gözüyle baktıkları yada onları bu güzel fazileti bırakmaları için ikna etmeye çalıştıklarını görüyoruz. Hatta bununla yetinmeyip bu insanlara kendilerine odaklanmayı, hayatı sadece kendileri için yaşamaları gerektiğini salık verdiklerine de sıkça şahit oluyoruz.

Peki, ya diğergâmlık gerçekten, sadece başkalarının menfaati için çalışıp, kendi menfaatimizi ve kendimizi ihmal etmek değilse? Ve aslında başkalarından çok bize menfaati dokunan bir ahlâk ise?

Evet, aslında meselenin bam teli de burası.. Diğergâmlığın ve başkaları için çaba ve gayret göstermenin birinci derecede faydası maddî ve manevî olarak önce bize dönüyor. Yani biz başkaları için bir iyilik, bir fedakârlık yaptığımızda bir şey kaybetmek yerine pek çok kazanıma sahip oluyoruz. Bilimsel araştırmalar da bu tezi doğruluyor. Yapılan araştırmalarda diğergâmlığın pek çok faydalarından şu beş fayda öne çıkıyor:[1]

1-Başka birisine yardım ettiğimizde beynimiz, kendisini mutlu hissetmek üzere baştan düzenliyor. Çekilen beyin MR’larında alınan görüntülere göre, diğergâmlığın seviyesi arttıkça beynin mutluluk ile ilgili kortikal bölgelerinin kalınlığı artıyor.

2-Diğergâmlık, depresyonda olan yada yüksek depresyon riski insanlar için tam bir koruyucu.. Gönüllülük ve fedakârlık arttıkça, başka insanlar için koşturdukça, kendimiz ile uğraşmaktan ve maruz kaldığımız ailesel, çevresel merkezli stres ve buhranlardan uzaklaşıyoruz..

3-Başkalarıyla meşgul olmak, onlara yardımcı olmak ve hizmet etmek bu insanlar ile aramızda sevgisel bir bağın ortaya çıkmasına vesile oluyor. Sevginin ise hem daha uzun ve daha mutlu bir yaşam sahibi olmamıza doğrudan pek çok etkisi var.

4-Diğer insanların problemleriyle uğraşmak ve çözümlerinde yardımcı olmak bize kendi hayatımızda uygulayabileceğimiz yeni perspektifler ve tecrübeler kazandırıyor.. Bu kazanımlar bize iyimserlik ve minnettarlık kazandırarak mutluluk ve tatmin duygularımıza doğrudan etki yapıyor.

5-Diğergâmlığın bize kazandırdığı bu olumlu etkilerin yanı sıra etrafımızdaki insanlara ve topluma da doğrudan faydası oluyor. Yapılan güzel bir fedakârlık ve iyilik bir dalga etkisi oluşturarak diğer insanlara ve dolaysıyla toplumun tamamına yayılma potansiyeline sahip.. Yaptığınız güzel bir diğergâmlığın kimlere ilham olacağını bilemezsiniz…

Elbette, diğergamlık, başlı başına yüce bir fazilet.. Bu sebeple yine öncelikle kendi menfaatimiz hedef alınarak yapılmamalı. Çünkü bu, diğergamlığın, yani diğerlerini öncelemenin ruhuna zıt bir düşünce ve niyet olur. Ama bu araştırmadan anladığımız, diğerkâmlığım bazı insanların öne sürdüğü gibi kişi için bir enayilik ve budalalık değil, aksine bizzat o kişi için pek çok faydası olan güzel bir ahlak ve fazilet olduğudur.

Sonuç olarak, diğergâmlık, fedakârlık, hizmet ve gayret duygularına sahip her insanı bu güzel faziletlere sahip oldukları için tebrik etmek.. (benim gibi) bu duygularını fazla geliştiremeyenler için de geliştirebilmeleri için dua etmek ve teşvik etmek gerek.. Toplumları da manen ayakta tutan bu fedâkar kahramanlar değil mi?